
Data Communication 4
รอบรู้สังคมศึกษา
ความหมายของสถานภาพ บทบาท สิทธิ เสรีภาพ หน้าที่
เมื่อมีสามชิกถือกำเนิดขึ้นมาในสังคม สมาชิกนั้นก็จะมีสถานภาพทันที บทบาท สิทธิ
เสรีภาพ และหน้าที่ก็จะติดตามมา เมื่อสมาชิกของสังคมได้เจริญเติบโตขึ้น
1. สถานภาพ คือ ตำแหน่งที่สังคมมีให้กับคุบบในฐานะเป็นสมาชิกของสังคม เช่น สามาชิกที่เกิดขึ้นในประเทศไทยก็เป็นคนไทย เด็กชาย เด็กหญิง ผู้ชาย ผู้หญิง ครู นักเรียน พ่อ แม่
2. บทบาท คือ การกระทำของสมาชิกในสังคมที่ปฏิบัติไปตามสถานภาพที่ตนเองมีตำแหน่ง
3. หน้าที่ หมายถึง การปฏิบัติ หรืองดเว้นการปฏิบัติของบุคคลซึ่งเป็นไปตามบทบาทของตนเองและตามที่กฏหมายกำหนด
4. สิทธิ หมายถึง อำนาจอันชอบธรรมที่กฏหมายให้การรับรองคุ้มครองให้กับบุคคล เช่น
ให้ความคุ้มครองสิทธิในร่างกายของเจ้าของคนอื่นไม่สามารถล่วงละเมิดได้
5. เสรีภาพ หมายถึง การใช้สิทธิของบุคคลซึงอาจจะเป็นการพูด หรือ การกระทำที่ไม่ละเมิด
สิทธิของผู้อื่น หรือความเป็นอิสระที่จะกระทำ หรืองดเว้นการกระทำตามขอบเขตที่กฏหมาย
บัญญัติไว้
การปกครองระบอบประชาธิไตย สิ่งที่สำคัญที่สุด คือ สิทธิเสรีภาพของบุคคลที่กฏหมายให้
ความคุ้มครองไว้ ดังนั้นบุคคลจะต้องมีบทบาทในการใช้สิทธิเสรีภาพตามกฏหมายให้เหมาะสมกับสถานภาพของตนเอง แต่ต้องเคารพสิทธิเสรีภาพของผู้อื่นและอยู่ภายใน ขอบเขตที่กฏหมายกำหนด และเมื่อรัฐให้ความคุ้มครองในเรื่องสิทธิเสรีภาพแก่ประชาชน บุคคลก็จะต้องมีหน้าที่ที่พึงปฏิบัติ
ต่อรัฐ ทั้งนี้เพื่อให้เกิดประโยชน์ซึ่งกันและกันในการอยู่ร่วมกันในสังคม
ในเรื่องสิทธิเสรีภาพ และหน้าที่ รัฐได้ให้ความสำคัญเป็นอย่างมาก ถึงกับมีการบัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญ ว่ารัฐให้ความคุ้มครองบุคคล (ตามมาตรา 4 และ 5 หมวด 1 ทั่วไป ) เช่น
มาตรา 4 ศักดิ์ศรีของมนุษ์ สิทธิ และเสรีภาพของบุคคลย่อมได้รับความคุ้มครอง
มาตรา 5 ประชาชนชาวไททยไม่ว่าแหล่งกำเนิด เพศ หรือศาสนาใดย่อมอยู่ในความคุ้มครองแห่งรัฐธรรมนูญนี้เสมอกันหมายถึง การกระทำของบุคคลตามสภานภาพาขอางบุคคลที่กำหนดไว้ว่า ต้องทำหรือควรทำ
หน้าที่ หมายถึง กิจที่ต้องทำ หรือควรทำ ตามบทบาทของตัวเอง
บทบาท หน้าที่ จึงหมายถึง การทำหน้าที่ที่ควรทำ หรือต้องทำ ให้สมบทบาทของตนเอง
เพื่อผลประโยชน์ของสังคม เพื่อให้สมาชิกใฝนสังคมอยู่ร่วมกันเป็นปกติ และมีความสงบสุข เช่น
บทบาทหน้าที่ของครู หมายถึง บทบาทของคนที่มีอาชีพเป็นครู
หน้าที่ คือ อบรมสั่งสอนนักเรียนให้เป็นคนดีเป็นสมาชิกที่ดีของสังคม
สมาชิกทุกคนในสังคมจึงมีหน้าที่จะต้องปฏิบัติไปตามบทบาทของตนเองต่อสังคม
ตั้งแต่สังคมที่ใกล้ตัวที่สุด คือ ครอบครัวไปสู่สังคมที่ไกลตัวออกไป เช่น โรงเรียน ชุมชน
ประเทศชาติ บทบาทหน้าที่ของแต่ละคนในรายละเอียดอาจแตกต่างกันออกไป
แต่หลักการใหญ่ ๆจะเหมือนกัน
ครอบครัวคคนไทยจะมีลักษณะเด่นที่ไม่เหมือนกันกับครอบครัวทางตะวันตก คือ
1. ลักษณะครอบครัวมักเป็นครอบครัวใหญ่
2. สมาชิกในครคอบครัวมักจะไม่แยกครอบครัวออก
3.สมาชิกจะมีเขย และสะใภ้เข้ามาเพิ่ม
4.ให้ความเคารพตามลำดับอาวุโส
5. พี่น้องจะช่วยเหลือกัน
6. คนที่มีฐานะลำบากมักได้รับความช่วยเหลือจากพี่น้อง
7.พ่อแม่จะช่วยเหลือลูกจนเติบใหญ่ช่วยเหลือตนเองได้
8. ลูกจะเลี้ยงดูพ่อแม่เมื่อแก่ชรา
9. สมาชิกในครอบครัวมีความผูกพันทางใจแนบแน่น